[av_image src=’https://samen-helen.nl/wp-content/uploads/2022/05/H1-495×400.png’ attachment=’1185′ attachment_size=’portfolio’ copyright=” caption=” styling=” align=’center’ font_size=” overlay_opacity=’0.4′ overlay_color=’#000000′ overlay_text_color=’#ffffff’ animation=’no-animation’ hover=” appearance=” link=’manually,https://samen-helen.nl/wp-content/uploads/2022/05/H1.png’ target=’_blank’ title_attr=” alt_attr=” lazy_loading=’disabled’ id=” custom_class=” template_class=” av_element_hidden_in_editor=’0′ av_uid=’av-l2zab0pc’ sc_version=’1.0′ admin_preview_bg=”][/av_image]
[av_textblock size=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” font_color=” color=” id=” custom_class=” template_class=” av_uid=’av-l2z99eq4′ sc_version=’1.0′ admin_preview_bg=”]
INSPIREREN: Hoofdstuk 1 Toolkit Partner ondersteuning
EEN GEDEELDE REIS
Een relatie betekent dat je samen op reis bent. Niet dat je een zonnige bestemming hebt bereikt.
Als eerste oriëntatie hebben we zaken die in deze jaren belangrijk zijn opgenomen op de denkbeeldige kaart van jullie liefdeseiland. Deze kaart bekijken en bespreken met je lief kan helpen om het gesprek over allerlei mooie, waardevolle en lastige onderwerpen op gang te brengen.
[/av_textblock]
[av_image src=’https://samen-helen.nl/wp-content/uploads/2022/05/140-Beeld-kaart-1030×728.jpg’ attachment=’1179′ attachment_size=’large’ copyright=” caption=” styling=” align=’center’ font_size=” overlay_opacity=’0.4′ overlay_color=’#000000′ overlay_text_color=’#ffffff’ animation=’no-animation’ hover=” appearance=” link=’manually,https://samen-helen.nl/wp-content/uploads/2022/05/140-Beeld-kaart-scaled.jpg’ target=’_blank’ title_attr=” alt_attr=” lazy_loading=’disabled’ id=” custom_class=” template_class=” av_element_hidden_in_editor=’0′ av_uid=’av-l2z9vyp5′ sc_version=’1.0′ admin_preview_bg=”][/av_image]
[av_textblock size=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” font_color=” color=” id=” custom_class=” template_class=” av_uid=’av-l2zbp88a’ sc_version=’1.0′ admin_preview_bg=”]
Als je dit leest, is de kans groot dat iemand van wie je houdt, worstelt met de nasleep van traumatische seksuele gebeurtenissen. Het betekent waarschijnlijk ook dat je bereid bent om hierbij te helpen, en dat is van onschatbare waarde. Uit onderzoek blijkt namelijk dat partnerondersteuning van grote invloed is op de gezonde verwerking van seksueel geweld.
Voor je lief is de confrontatie met dit stuk uit het verleden loodzwaar. Maar ook voor jou zal het heftig zijn. De kans is groot dat je je op een zeker moment zal afvragen of het overgaat, of het beter wordt, en of de rust ooit weer terug zal komen. Je vraagt je misschien af of het weer zo wordt als voordat dit ter tafel kwam… Daar kunnen we kort over zijn:
De pijn toelaten verandert je lief. En het verandert jou. En wanneer jullie hier samen doorheen gaan, verandert het ook jullie relatie. Het maakt jullie band sterker, dieper en opener. Met eerlijkheid, liefde en wederzijds respect is het mogelijk om er samen doorheen te komen. Maar dat vraagt wel van jullie allebei serieuze aandacht, tijd en ruimte, niet alleen nu, maar ook in de jaren die komen.
[/av_textblock]
[av_image src=’https://samen-helen.nl/wp-content/uploads/2022/05/Raam.png’ attachment=’1191′ attachment_size=’full’ copyright=” caption=” styling=” align=’center’ font_size=” overlay_opacity=’0.4′ overlay_color=’#000000′ overlay_text_color=’#ffffff’ animation=’no-animation’ hover=” appearance=” link=’manually,https://samen-helen.nl/wp-content/uploads/2022/05/Raam.png’ target=’_blank’ title_attr=” alt_attr=” lazy_loading=’disabled’ id=” custom_class=” template_class=” av_element_hidden_in_editor=’0′ av_uid=’av-l2zae7ui’ sc_version=’1.0′ admin_preview_bg=”][/av_image]
[av_textblock size=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” font_color=” color=” id=” custom_class=” template_class=” av_uid=’av-l2zc42y4′ sc_version=’1.0′ admin_preview_bg=”]
Ik stel ons graag voor. Mijn naam is Stijn Schenk en sinds het begin van deze eeuw deel ik mijn leven met een betoverende dame, Legien Warsosemito- Schenk. We zijn getrouwd, wonen samen en hebben twee fijne kinderen en bijzondere vrienden om ons heen. Sinds Legien mij twaalf jaar geleden vertelde over eerder seksueel geweld, werken we aan onszelf en samen aan projecten om andere slachtoffers en hun omgeving te ondersteunen.
Legien is op zestienjarige leeftijd verkracht en vond twintig jaar later de ruimte om dit aan te gaan. Toen zij haar verhaal aan mij vertelde waren we tien jaar samen. Het was voor ons het begin van een bijzondere zoektocht, die ons dichter bij elkaar en bij onszelf heeft gebracht.
Geïnspireerd door deze gezamenlijke groei hebben wij een paar jaar geleden ons werkende leven definitief omgegooid. We zijn ons gaan verdiepen in het onderwerp door gesprekken aan te gaan met onder andere ervaringsdeskundigen, professionals, wetenschappers en beleidsmakers. We zijn in het onderzoek en de literatuur gedoken en hebben ons verbonden aan verschillende initiatieven en organisaties. De inzichten en ervaringen die we daarbij hebben opgedaan delen we onder andere via Samen Helen: een project van waaruit we blogs en vlogs, workshops en beeldverhalen produceren – en nu dus deze uitgave. Deze geprinte toolkit is een beknopte versie van een grotere, online te downloaden toolkit. De online-versie is en blijft in ontwikkeling en zal de komende jaren doorgroeien.
[/av_textblock]
[av_textblock size=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” font_color=” color=” id=” custom_class=” template_class=” av_uid=’av-gd7vf4′ sc_version=’1.0′ admin_preview_bg=”]
WAT KUN JE VERWACHTEN
Deze toolkit is geschreven voor partners die er willen zijn voor hun geliefde die seksueel geweld heeft meegemaakt. We geven een introductie op zaken die jullie als stel tegen kunnen komen. We maken daarin geen hard onderscheid tussen verschillende vormen van seksueel geweld. We gebruiken termen zoals: seksueel geweld, geweld, misbruik, of (seksueel-) trauma, en ook specifieke vormen zoals incest, dan ook door en naast elkaar. We nemen je niet mee in een wetenschappelijk betoog, maar delen inspirerend materiaal waar je je als lezer op je eigen manier toe kan verhouden.
Wij spreken de lezer – jou – daarbij direct aan als partner. Wanneer we het over jouw partner hebben gebruiken we je lief of je geliefde naast de termen slachtoffer en overlever. Dit zijn beladen termen, maar omdat er geen werkbaar alternatief is, hebben we hier toch voor gekozen.
We bespreken wat seksueel geweld is, wat de impact ervan is en hoe overlevers daarmee kunnen leven. We kijken naar jou als partner: naar wat jij moet weten en wat jij kan doen, voor je lief en voor jezelf. We bespreken hoe jullie in liefde en verbinding door moeilijke tijden heen kunnen komen, en waar jullie hulp en ondersteuning kunnen vinden. Daarbij besteden we aandacht aan zowel hoofd, hart als handen, dus zowel aan kennis en begrip als aan handelingsperspectief.
We hebben activerende en inspirerende links toegevoegd, naar podcasts, video’s, beeldverhalen, boeken, toolkits, artikelen, onderzoeken, organisaties en handreikingen. De links zijn bedoeld als verdieping van de besproken thema’s, ze zijn geen bronvermelding. Verder nemen we je in tekeningen mee op de reis die wij samen hierin gemaakt hebben.
INSPIREREN
SEKSUEEL GEWELD
Iedereen kan te maken krijgen met seksueel geweld. Het beperkt zich niet tot een geslacht, een maatschappelijke klasse of een andere specifieke groep. Het overkomt een op de vier vrouwen en een op de zes mannen. En toch, ondanks de enorme omvang, wordt seksueel geweld nog vaak beschouwd als een privéaangelegenheid. Maar dat is het niet: het is een wereldwijd maatschappelijk onrecht met gevolgen die overal in de samenleving gevoeld worden. In dit hoofdstuk bespreken we wat seksueel geweld is en wat voor impact het kan hebben.
Wat is seksueel geweld?
Seksueel geweld is geweld waarbij over seksuele grenzen wordt gegaan. Dat kan vele vormen hebben: het kan fysiek of mentaal zijn, eenmalig of langdurig plaatsvinden. Het kan oude mannen worden aangedaan of jonge meisjes en iedereen daartussenin, en slachtoffers kunnen zich actief verzetten of misschien wel gewillig meewerken.
De verschijningsvormen van seksueel geweld zijn dus enorm verschillend maar de gevolgen zijn gelijksoortig. Seksueel geweld heeft een vaak verpletterende impact op het functioneren van het slachtoffer. Het woord dat de lading het beste dekt is MARTELING, oftewel een serie opzettelijke handelingen die hevige lichamelijke en geestelijke pijn en leed toebrengen.
Waar vindt seksueel geweld plaats en wie pleegt het?
Seksueel geweld kan overal plaatsvinden en door iedereen gepleegd worden. Plegers zijn voornamelijk mannen (93 procent) maar ook vrouwen (7 procent). In 80 procent van de gevallen is de pleger een bekende van het slachtoffer. De afgelopen jaren zijn er veel verhalen naar buiten gekomen over misbruik binnen religieuze instituties, verschillende vormen van hulpverlening, sport en ook dans. Maar veel vaker nog komt seksueel geweld voor in families en binnen relaties.
Waarop heeft seksueel geweld impact?
Seksueel geweld slaat wonden op diverse gebieden in het lichaam, de psyche, de sociale omgang en de seksualiteit. Meestal is noch de omgeving, noch het slachtoffer zich hier volledig bewust van. Gevolgen zoals depressie, lichamelijke klachten, verslaving, burn-out, problemen op het werk, een vervormd zelfbeeld of relatiestress worden dan niet gelinkt aan het geweld. Zo kunnen slachtoffers levenslang worstelen met seksueel geweld zonder dat de oorzaak ooit gekend wordt.
Lichamelijke impact
Na seksueel geweld wordt de stress en de spanning van het geweld vaak opgeslagen in het lichaam, dat daarna niet altijd in staat is om het vanzelf weer los te laten. Door te praten, te huilen, te schreeuwen en getroost te worden kan deze energie weer wegstromen. Als dat niet gebeurt komt de spanning vast te zitten. Dit kan zorgen voor zowel onverklaarbare lichamelijke kwalen als ziektes en chronische schrik. De Polyvagaal theorie omschrijft op een heldere manier hoe veranderingen in het zenuwstelsel daaraan bijdragen. Daarnaast wordt de relatie van het slachtoffer met diens lichaam vaak beladen.
Psychische impact
Veel overlevers van seksueel geweld lopen daarbij een trauma op. Trauma houdt in dat de emoties van de gebeurtenis actief en levend blijven. De pijn en het verdriet kunnen dan ook lang na de gebeurtenis in onveranderde heftigheid gevoeld blijven worden.
Na seksueel geweld ontstaat vaak ook een eindeloze stroom van gedachten en oordelen die de overlever verstrikt in een interne oorlog. Dit hoeft niet direct na het geweld te gebeuren. Soms komen het besef en de impact van wat er is gebeurd, pas jaren later naar boven. Omdat slachtoffers vaak een complexe relatie hebben met hun lichaam grijpen ze voor houvast vaak terug op rede en ratio. Maar emoties zijn niet rationeel, en ze proberen te begrijpen geeft vaak maar weinig rust. Al deze onrust en het gebrek aan antwoorden kunnen zorgen voor een scala aan psychische klachten, zoals angsten, dissociaties, eetproblemen, PTSS (Post Traumatisch Stress Stoornis) en een negatief zelfbeeld.
Sociale impact
Na seksueel geweld ligt het veilige wereldbeeld van slachtoffers meestal in duigen, en niet onterecht. Wie Goed Doet, Goed Ontmoet gaat niet meer op, en zo valt de bodem onder de normale sociale omgang weg. De grenzen van het slachtoffer zijn, vaak door een bekende, met voeten getreden. Dat leidt tot wantrouwen, angstigheid en onrust, die daarna vaak nog jaren worden meegedragen. Om zichzelf te beschermen in nieuwe sociale contacten kunnen overlevers er dan voor kiezen om fysieke en emotionele afstand te bewaren. Dat is een logisch beschermingsmechanisme, dat echter problematisch kan uitwerken omdat het diepe kwetsbare verbinding in de weg gaat staan. Seksueel geweld kan daarmee gezonde sociale relaties belemmeren, zowel vriendschappelijke als zeker ook romantische relaties.
Seksuele impact
Tijdens seksueel geweld worden twee zaken verbonden die recht tegenover elkaar staan. Enerzijds seks, gedefinieerd als wederzijds gedeeld genot tussen gelijken. En anderzijds geweld: de eenzijdige, fysieke of verbale beschadiging van de ander. Die twee concepten worden versmolten, waardoor de grenzen ertussen, soms blijvend, vervagen. Dit kan ervoor zorgen dat seks bedreigend en gevaarlijk gaat voelen, en gevaar en dreiging seksueel. Echte intimiteit aangaan na seksueel geweld is voor veel overlevers dan ook uitdagend. Vrijen kan een balanceeract worden tussen enerzijds overgave en anderzijds controle.
Daarbij is de kans groot dat er ook schadelijke aannames wortel schieten bij slachtoffers, zoals het idee dat alle mannen of juist vrouwen zo zijn, dat seks er gewoon bij hoort, of dat seks iets negatiefs is.
De seksuele impact werkt verder ook door in de persoonlijke groei. Seksuele ontwikkeling doorloopt een aantal fasen die samenhangen met processen die je als kind, puber en volwassene doormaakt. Seksueel geweld op jonge leeftijd verstoort dan niet alleen de seksuele groei, maar ook de bredere persoonlijke ontwikkeling die daarmee samengaat.
Wat bepaalt de impact?
Seksueel geweld richt altijd schade aan. Maar hoe de situatie was vóór het misbruik en hoe iemand ermee omgaat, zijn ook van invloed. Wanneer er voorafgaand aan het geweld al zaken speelden, zoals emotionele verwaarlozing en onveilige hechting, zal het geweld dit verder uitdiepen. Ook iemands zelfbeeld, leeftijd en karakter spelen mee, net als de cultuur of sociale groep waar iemand deel van uitmaakt. Daarbij zijn ook zaken van invloed zoals de relatie tot de dader, de aard van de handelingen, of er fysiek geweld is gebruikt of dat daar een dreiging van was, de frequentie van het geweld en of en hoe het slachtoffer zich verzet heeft. Zwijgen over wat er gebeurd is, is schadelijk, maar het meest schadelijke is wanneer het slachtoffer niet geloofd wordt of zelfs wordt veroordeeld.
Waarom is het belangrijk om ermee aan de slag te gaan?
De wonden van seksueel geweld kunnen alleen geheeld worden als ze aangegaan worden. De pijn en de verwarring zijn echter vaak zo groot en zo bedreigend dat slachtoffers vermijden eraan terug te denken. Zij, en hun omgeving, kiezen er dan bewust, maar nog vaker onbewust, voor om hun gevoelens weg te stoppen. Maar hierdoor kan de impact ongecontroleerd door het lijf en het hoofd gaan bewegen, en zo blijvend voor onrust, onzekerheid en schade zorgen, met grote impact op lichamelijke, psychische, sociale en seksuele gezondheid.
[/av_textblock]