[av_textblock size=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” font_color=” color=” id=” custom_class=” template_class=” av_uid=’av-l38iqg16′ sc_version=’1.0′ admin_preview_bg=”]

JULLIE RELATIE

Iedere liefdesrelatie kent uitdagingen. Allebei heb je zo je eigenaardigheden en in die dynamiek kan je een hoop van elkaar leren. Als er in je relatie een verleden van seksueel geweld meespeelt komt er nog een extra uitdaging bij.

In het begin zijn deze uitdagingen meestal nog niet zo zichtbaar. Maar dat verandert als de verliefdheid gaat liggen en de opgewonden bewondering plaatsmaakt voor intimiteit, rust, kwetsbaarheid en gezonde onenigheid. Want juist die dingen zijn voor overlevers van seksueel geweld vaak lastig. In dit hoofdstuk kijken we kort naar jullie relatie, behoeften en mogelijke uitdagingen.

Waarom jullie zo goed bij elkaar passen

Na het geweld zijn overlevers nog meer dan anderen vaak op zoek naar veiligheid, liefde, warmte en genot in gelijkwaardigheid. En daarbij stellen ze zich open naar jou als partner – ook al schreeuwt hun trauma dat het niet veilig is! Voor jou trotseren ze de pijn die dat los kan maken. Die toewijding kan betoveren. Daarbij ontwikkelen mensen die geweld hebben meegemaakt vaak een enorme (veer-)kracht. En de kans is groot dat die kracht en levenslust ook een van de redenen was waardoor je je aangetrokken voelde tot je geliefde. En hoewel je het toen niet wist, was het misbruik dus al vanaf het begin een onderdeel van jullie samenzijn.

Het kan ook zijn dat het trauma van je lief aansluit bij een trauma van jou. Het is niet ongebruikenlijk dat mensen met traumatische seksuele ervaringen een partner vinden die ook een trauma met zich meedraagt. Dat kan heel veilig voelen omdat gevoelens gemakkelijk gedeeld en begrepen kunnen worden. Dat werkt door ook wanneer dit verleden niet uitgesproken is. Vanuit het trauma kan het ook zo zijn dat overlevers juist iemand kiezen die niet goed voor hen zorgt. Maar wanneer jij dit leest gaat dat hoogstwaarschijnlijk niet over jullie.

Of jullie zijn een goede match omdat je allebei vanuit je eigen verleden bepaalde behoeftes hebben ontwikkeld die goed bij elkaar passen. Bijvoorbeeld als de een overmatig wil zorgen en de ander juist een overmatige behoefte heeft om verzorgd te worden. Of, zoals Harville Hendrix stelt in zijn boek Krijg De Liefde Die Je Verdient; het kan ook zijn dat je de ander hebt uitgekozen om je te kunnen confronteren en zo te helpen helen.

Uiteraard zijn dit geen wetmatigheden. Je kan ook gewoon stapelgek op elkaar zijn vanwege één van de duizend andere eigenschappen die je lief ook heeft! Want als er iets belangrijk is om te benoemen en te blijven benoemen, is het wel dat je lief veel en veel meer is dan het product van het trauma.

Uitdagingen in de omgang met emoties

Omgaan met emoties is voor iedereen uitdagend maar voor overlevers van seksueel geweld is het nog lastiger. Zij zijn vaak een ster in het buiten de deur houden van ongewenste gevoelens. Dit geldt nog eens extra voor mannen, die vaak hun hele leven lang te horen krijgen dat ze niet moeten zeuren en zich moeten ‘vermannen’

Verdriet en pijn wegstoppen lijkt onschuldig maar kan ervoor zorgen dat ook gevoelens van blijdschap en geluk afvlakken. Het leven speelt zich dan af binnen een bandbreedte van veilige emoties, niet te hoog en niet te laag. Zolang het leven voortkabbelt is dat nog wel vol te houden, maar zodra zich heftige gebeurtenissen of emoties voordoen kunnen die ervoor zorgen dat overlevers vastlopen.

Als er sprake is van misbruik in de vroege kindertijd heeft dat vaak ook de natuurlijke ontwikkeling van hechting en emoties in de war geschopt. Overlevers hebben dan bijvoorbeeld geen of weinig ervaring met liefdevolle en gelijkwaardige relaties. Als het ontvangen van liefde altijd gepaard is gegaan met geweld en pijn, kan dat doorwerken in nieuwe relaties. Als de pijn uitblijft kan dat dan lijden tot onrust of paniek: enerzijds omdat deze vorm van liefde onbekende is, anderzijds omdat plots blijkt dat de eerdere vormen van ‘liefde’ niet klopten.

REACTIES OP SEKSUEEL GEWELD

DISSOCIËREN – ONDERWERPEN – BEVRIEZEN – VECHTEN – VLUCHTEN

Uitdagingen in de communicatie

In een fijne relatie ben je elkaars gelijke en communiceer je open met elkaar, stem je wensen en verlangens op elkaar af en put je inspiratie uit de verschillen in opvoeding, culturele achtergrond, ideeën en overtuigingen. Zo’n relatie hebben mensen met een verleden van misbruik en seksueel geweld ook, maar met enkele extra aandachtspunten.

Wanneer je als partner de pijn uit het verleden van je lief niet kent, kunnen reacties, keuzes en gevoelens onvoorspelbaar en willekeurig overkomen. Daarbij kunnen jouw uitspraken en gedragingen uitgelegd worden vanuit een geweldsperspectief en als bedreigend worden ervaren. Gesprekken hebben dan meer kans om uit te lopen op ruzie.

Een ander belangrijk thema in de communicatie zijn grenzen. Grenzen zijn vaak een beladen en stressgevoelig thema. Vaker geven overlevers nauwelijks grenzen aan, of zijn juist heel resoluut. Dit kan voor enorme verwarring zorgen. Een tijd lang lijkt je lief dan weinig geïnteresseerd om dan plots over te gaan tot een resoluut NEE of een grenzeloos JA. Alle nuances daartussen lijken daarbij vermeden te worden omdat ze voelen als drijfzand.

Machtsvraagstukken en conflicten

Macht en de verdeling daarvan spelen in iedere relatie een rol, en zeker in een relatie met een overlever. Iemand heeft je lief de macht ontnomen en daarmee is een diepe afkeer voor machteloosheid ontstaan. Logischerwijs kan dat ervoor zorgen dat op signalen van machtsongelijkheid een heftige reactie volgt. Bij een confrontatie zet het lijf zich schrap waardoor de ander sneller als intimiderend en bedreigend wordt ervaren. De reacties daarop: vechten, vluchten, bevriezen, dissociëren of onderwerpen, zijn dan vaak instinctief en niet te sturen.

Voor mannen in een relatie met een vrouw die geweld heeft meegemaakt is dit vaak extra beladen. Mannen, meer dan vrouwen, hebben vaak de neiging vrij onbewust macht uit te oefenen. Bij mannen wordt het tonen van macht door hun omgeving vaak zelfs als positief beschouwd. Macht maakt hen een ‘echte’ en ‘succesvolle’ man. Als mannen vervolgens in een relatie worden aangesproken op de manier waarop ze macht tonen, kan dat dus raken aan de kern van hun identiteit. Daar goed mee omgaan vraagt rust, reflectie en een kwetsbaarheid van partners.

Tegenstrijdige behoeftes en relatiedynamiek

Overlevers kunnen ook sterk gevoelde behoeftes hebben die soms diametraal tegenover elkaar lijken te staan. Volgens de Traumaseksuologie komt dat mede doordat overlevers metaforisch uiteenvallen in zes verschillende personages of rollen: de Aanpasser die op de automatische piloot leeft en emotioneel nauwelijks geraakt kan worden; het Bevroren Kind dat constant op zoek is naar veiligheid, liefde en aandacht; het Authentieke Kind dat onbezorgde blijdschap wil tonen; de Dader die verandering saboteert; en de Interne en Externe getuige die voortdurend zoeken naar erkenning en bevestiging. In een relatie waar het geweld en de impact daarvan niet bekend zijn, kan deze waaier aan behoeftes zorgen voor spanning en onbegrip.

In een relatie waar ervaringen met seksueel geweld niet besproken worden, is de kans aanwezig dat zich een ongezonde relatiedynamiek ontwikkelt. Er zijn vier dynamieken die zich kunnen manifesteren: het ongeziene kind en de verwaarlozende ouder, de sadistische misbruiker en het hulpeloze slachtoffer, de geïdealiseerde redder en het kind, en de verleider en de verleide. Stellen kunnen jaren in zo’n dynamiek leven zonder te beseffen dat zij het misbruik op een onbewust niveau aan het naspelen of aan het ontkennen zijn. Conflicten en behoeften weerspiegelen dan het verleden in plaats van groei in het heden.

Hoe verhoud jij je tot de dader

In jullie relatie is al vanaf het begin een derde aanwezig. In alles wat jij doet, zegt en voelt is daar steeds die dader waarmee je bewust of onbewust vergeleken wordt.

Wanneer de dader een rolmodel was – bijvoorbeeld een vader, moeder, voorganger of trainer – is de loyaliteit naar die persoon vaak een extra complicerende factor. In liefdesrelaties worden die ambivalentie, onrust, liefde en haatgevoelens tegenover de dader vaak gespiegeld.

Als partner is het belangrijk om je tot eerder geweld te verhouden, helemaal als dat geweld plaatsvond binnen een eerdere relatie. De Wereld Gezondheid Organisatie schat dat ruim 25 procent van de Europese vrouwen partnerof ex-partnergeweld meemaakt. Als je geliefde een van hen is, zal onvoorwaardelijk vertrouwen begrijpelijkerwijs moeilijker gegeven worden.

Intimiteit met geweld op de achtergrond

Waar bijna alle partners van overlevers mee te maken krijgen is een zoektocht naar veilige intimiteit. In het boek ‘Redders In Nood‘ omschrijft een partner van een overlever het mooi als vrijen als egeltjes. Door het trauma kunnen geuren, handelingen, woorden, plaatsen, tijden, blikken of andere zaken plotseling herinneringen naar boven halen aan het misbruik. Deze zogeheten triggers kunnen een scala aan getriggerde reacties uitlokken. Als partner ben je je daar meestal niet bewust van.

Overlevers die zich bewust zijn van hun trauma proberen vaak om om de triggers heen te vrijen. Bijvoorbeeld door niet ’s nachts, alleen onder de douche, alleen met ogen dicht, of vooral kort te vrijen. Soms hebben overlevers het nodig om altijd controle en initiatief te nemen en soms blijven ze weg bij de pijn door dissociatie of willen ze helemaal geen seks meer. Ook komt het voor dat overlevers juist een grotere interesse hebben in seks.

ALS HET VERLEDEN OP TAFEL KOMT

De impact van seksueel geweld wordt door overlevers vaak jarenlang onbewust ontkend en weggestopt. Het lijf wacht dan op het moment waarop de situatie veilig genoeg is om de pijn aan te kunnen. Een intieme relatie, rust en geborgenheid kunnen zorgen voor deze veiligheid.

Als je lief begint met het delen van ervaringen kan je dat dus zien als een groot compliment. Tot dat moment was het een kwestie van overleven, verdoven en eromheen leven. Maar mede door jullie relatie is er ruimte gekomen om de herinneringen, gevoelens en de impact onder ogen te komen. Als dat gebeurt, is het belangrijk dat je op de juiste manier voor je lief klaarstaat, maar ook dat je helpt om de juiste ondersteuning te organiseren. Hulp daarbij vind je in dit hoofdstuk.

Redenen om te zwijgen

Een belangrijke reden waarom mensen niet vertellen over seksueel geweld is de angst voor reacties van de omgeving. Zolang dat wat gebeurd is niet is gedeeld, doet het pijn maar is er wel enige controle over. Met het delen valt de controle weg.

Toch delen de meeste mensen uiteindelijk wel over geweld dat hen is aangedaan. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer er om welke reden dan ook emotionele ruimte ontstaat, of wanneer grote veranderingen emoties naar boven halen die iemand al lang niet heeft gevoeld. Dit zijn vaak situaties waarin verantwoordelijkheid, macht en verandering samenkomen, zoals een huwelijk, een nieuwe omgeving, een reis of een nieuwe baan. Ook het krijgen van kinderen of het moment dat kinderen dezelfde leeftijd bereiken als wanneer het eigen misbruik plaatsvond, kan een aanleiding zijn. Net als verhalen van anderen, in de eigen omgeving of in de media.

Op het moment dat je lief begint met vertellen is vaak nog niet helemaal duidelijk wat de omvang en de impact precies waren en nog gaan zijn. Maar de kans is groot dat vanaf dat moment de emoties in volle heftigheid los gaan komen.

De kracht van het delen

Als je geliefde jou iets vertelt over een ervaring met seksueel geweld heb je alle reden om trots te zijn! Een kwart van de vrouwen die seksueel geweld hebben meegemaakt vertelt nooit over het geweld dat ze meemaakten, en als ze dat wel doen is dat gemiddeld pas na zestien jaar. Bij mannen zijn die percentages nog hoger: een op de drie mannen die seksueel geweld hebben meegemaakt, vertelt het nooit aan iemand, de anderen doen dat pas na gemiddeld dertig jaar. Bovendien delen overlevers deze ervaringen gemiddeld met maar drie mensen.

Deze cijfers maken duidelijk dat niet praten over seksueel geweld heel normaal is. Dit zwijgen is lang niet altijd bewust. Vaak zijn de herinneringen zo ver weggestopt dat ook de overlever er zelf niet helemaal bij kan. Overlevers hebben het geweld dan weggedrukt en geherdefinieerd om maar door te kunnen met hun leven. Maar ook als de herinneringen zijn weggestopt, blijft de impact voelbaar. Het benoemen en aangaan van de pijn is bijna altijd waardevol. Het moment waarop overlevers dat kunnen aangaan is echter voor iedereen verschillend, dat kunnen alleen zij zelf aanvoelen.

Hoe jij kan reageren

Wanneer je geliefde je vertelt over een ervaring met misbruik hoef je niets te dóen. Je hoeft niets op te lossen en je hoeft niets duidelijk te krijgen. Het enige dat jij moet doen is er zijn, luisteren en veiligheid bieden. Als partner kan je de getuige zijn die er nooit is geweest. Jij kan het grote geheim dat alles zwaarte geeft helpen verlichten, puur en alleen met je aandacht. De #MeToo Gespreksetiquette kan hierbij helpen.

Misschien wel het belangrijkste op dit moment is om te benoemen dat het echt is, dat wat je lief vertelt serieus en belangrijk is, en dat het alle aandacht zal krijgen die nodig is. In de eerste weken na het delen zullen jullie waarschijnlijk veel gesprekken voeren. Blijf daarbij rustig, blijf dicht bij jezelf en besef dat de pijn en de chaos die je overvalt, voortkomt uit oude pijn. Neem dat dus niet persoonlijk en maak ruimte voor je lief om hier belangrijke, kwetsbare stappen in te zetten.

Er zullen tijdens deze gesprekken veel vragen opkomen. Er zijn een aantal organisaties in Nederland en ook in België waarmee je hierover kosteloos contact kan opnemen.

Voorzichtig omgaan met de omgeving

Dat je lief jou details vertelt over het geweld, betekent niet dat je die daarna met iedereen mag delen. Overlevers hebben vaak een – realistische – angst dat hun familie en omgeving hen anders gaat behandelen. Ook de angstvoor negatieve reacties is terecht. Een derde van de overlevers maakt dit mee en ondervindt daar schade van in de vorm van de ontwikkeling of verergering van psychosociale problemen, angstgevoelens, vijandigheid of een verminderd gevoel van eigenwaarde.

De meest schadelijke reactie is wat we noemen victim blaming. Daarbij wordt de schuld en verantwoordelijkheid bij de dader weggehaald en bij het slachtoffer gelegd. De kans op zo’n reactie is altijd vrij groot maar wordt nog groter wanneer er drank of drugs in het spel waren. Victim blaming wordt vanwege de verpletterende impact ook wel second rape genoemd. Deze reacties kunnen voortkomen uit de beste bedoelingen, maar dat maakt de impact niet minder verpletterend.

Een ander vreemd mechanisme is dat de omgeving negatiever reageert naar mate een verkrachting heftiger en gewelddadiger is geweest. Alsof het besef dat zo’n gebeurtenis echt kan plaatsvinden, te pijnlijk is om zomaar te accepteren en het veiliger is om het verhaal van het slachtoffer in twijfel te trekken.

Maar gelukkig gaat het lang niet altijd mis. Therapeuten en vrienden reageren in de regel goed en de groeiende zichtbaarheid van overlevers zorgt ervoor dat zij ook steeds meer positieve en steunende reacties ontvangen. En gelukkig zijn er heel veel partners zoals jij, die klaarstaan voor hun lief.

Ook aandacht voor jezelf houden

Als partner is het belangrijk dat je voor jezelf blijft zorgen. Ga niet drinken en drugs gebruiken, maar blijf wel de deur uit gaan. Ga leuke dingen doen, en niet alleen samen maar ook in je eentje. Zoek vrienden op, ga naar het bos, naar het strand of wandel in het park. Of schrijf het voor jezelf op en schrijf het van je af.

Wat ook veel rust kan brengen is om actief aan de slag te gaan om te begrijpen wat er allemaal gebeurt en staat te gebeuren. Het lezen van deze toolkit is dan een goeie stap, maar lees ook boeken, luister podcasts, woon bijeenkomsten bij en zoek professionele ondersteuning.

Realiseer je dat je dit allemaal geen luxe is, maar noodzaak. Eén op de vier mensen aan wie overlevers vertellen over een ervaring met seksueel geweld, ontwikkelt traumaverschijnselen. Juist voor partners is de kans hierop groot, helemaal in de eerste, chaotische periode na het delen. Onderschat dus niet wat de impact is op jou en de mensen om jullie heen. De schok verwerken doe je – net als je lief – door je gevoelens echt toe te laten, er erover te praten en ermee aan de slag te gaan. Alleen door zelf sterk en gezond te blijven kan je er in de komende tijden voor je lief zijn.

Wanneer de seks opeens anders is

Wanneer je geliefde je vertelt over seksueel geweld zullen jullie waarschijnlijk een tijdje geen (intens) seksueel contact kunnen hebben. Doordat het trauma meer op de voorgrond is komen te liggen is het risico groot dat seks herinneringen aan eerdere pijn naar boven brengt. Omdat het moeilijk te voorspellen is welke seksuele handelingen dit naar boven brengen is het goed om hier een periode heel voorzichtig mee om te gaan. Wanneer de seks altijd al lastig was is de grootste verandering dat het nu weer onderwerp van gesprek kan zijn.

Wat blijft is de behoefte aan contact. Seks zal daarom plaats mogen maken voor zachtheid, nieuwsgierigheid en verwondering. In elkaars armen liggen, in de ogen kijken, aaien of kussen kan fijn zijn, maar allemaal heel voorzichtig en steeds in afstemming. Het kan ook zo zijn dat aanraking een tijdje helemaal niet meer kan, omdat je geliefde als eerste zelf weer, los van jou, contact moet maken met het eigen lijf.

Als partner is het belangrijk om deze veranderende seksualiteit niet tot het probleem van je geliefde te maken maar op een open manier te bevragen. Besef dat jouw omgang met seks ook bijdraagt aan het gevoel van (on) rust. Jouw behoefte bevragen en waar nodig aanpassen, zal dus ook kunnen helpen om de rust en balans in jullie relatie terug te brengen.

Want hoe jullie seksuele relatie ook was voor het delen, het zal erna nooit meer hetzelfde zijn. En dat is positief, want er is altijd een onuitgesproken en ongeadresseerde pijn aanwezig geweest, ergens op de achtergrond.

SAMEN TERUGKIJKEN

Samen terugkijken op jullie relatie in het nieuwe licht van het trauma, kan helpen om vrede te sluiten met eerdere conflicten. Het is dan belangrijk om niet alleen te kijken naar het trauma, maar ook naar de andere zaken die jullie, en jullie relatie, hebben gevormd. Als je dat proces samen aangaat, brengt dat rust in je relatie en kan je vanuit de verbinding het helingsproces aangaan. In dit hoofdstuk vind je daarvoor handvatten.

Definiëren wat er gebeurd is

Samen terugblikken op het seksueel geweld kan je lief helpen om op een andere manier naar het misbruik te kijken. Als relatieve buitenstaander kan je helpen bij de realisatie dat wat er gebeurd is serieus is. Slachtoffers praten in het begin nog vaak over het geweld in bedekte termen als onvrijwillig ontmaagd, vervelende seksuele ervaring of gewoon als iets dat niet fijn was. Als partner kan jij de veiligheid bieden om te onderzoeken of die formuleringen kloppen of dat het ging over bijvoorbeeld seksueel misbruik, verkrachting, incest of aanranding. Door dat besef langzaam meer en meer toe te laten, komt er steeds meer ruimte om de impact te erkennen en een begin te maken met de heling.

Elkaar opnieuw leren kennen

Concrete en tastbare herinneringen werken vaak goed als kapstok om samen terug te kijken op het leven. Foto’s van voor en na het misbruik en beelden van de leeftijd waarop het is gebeurd, zijn daarbij heel waardevol. Foto’s brengen vaak herinneringen terug en brengt jullie dichter bij elkaar. Maar laat ook als partner zien hoe jij je ontwikkeld hebt in het leven. Praat over jullie overtuigingen, geloof, bezigheden, plannen en dromen. Maak tijd om elkaar te vertellen waarom de ander belangrijk is en waarom jullie zo goed bij elkaar passen.

Vertel daarbij ook over jullie meer kwetsbare persoonlijke verhalen en eigenschappen. Bijvoorbeeld de invloed van depressie, eetstoornissen of neurodiversiteit (autisme, ADD, ADHD, tourettesyndroom, dyspraxie, dyslexie of dyscalculie). Onderzoek ook de persoonskenmerken die jullie maken tot wie jullie zijn en omarm al die elementen van je jezelf en van de ander.

Neem dit opnieuw kennismaken vooral serieus. Er kunnen allerlei emoties opkomen en die mogen de tijd krijgen om gevoeld en gedeeld te worden. Het kan goed zijn om de agenda te pakken en een aantal dagen en momenten te prikken om hier samen mee aan de slag te gaan.

Terugkijken op jullie samenzijn

Door samen met begrip terug te kijken kunnen gebeurtenissen vaak constructief worden her gedefinieerd. Een onafgemaakte studie wordt dan plotseling begrijpelijk als gevolg van gebrekkige energie. Een verslaving als een logisch coping mechanisme. En weerzin tegen seks als bescherming in plaats van desinteresse.

Deze rust komt goed van pas in de roerige tijden die de heling nog zal brengen. Door open te delen kunnen verwijten en zelfverwijten ruimte maken voor erkenning en compassie. Het is goed om daarbij ook terug te blikken op bijvoorbeeld pesten, emotionele verwaarlozing, of armoede. Zeventig procent van de mensen loopt ergens in het leven een trauma op, dus de kans is groot dat jullie allebei ook die bagage met je meedragen.

Patronen van herhaling

De kans dat je geliefde meerdere nare ervaringen heeft meegemaakt is relatief groot. Geschat wordt dat ongeveer de helft van de overlevers meermaals geweld meemaakt. Over de onderliggende patroneren zijn verschillende theorieën. Deze begrijpen en eventueel samen bespreken kan rust brengen en weerbaarheid vergroten.

Gewenning

Het klinkt misschien gek, maar voor mensen die langdurig seksueel geweld meemaken kan geweld een soort van Normaal worden. Bij vroegkinderlijk trauma en incest is dat soms zelfs het enige normaal dat overlevers kennen. Overlevers kunnen dan geweld en misbruik (onbewust) accepteren of negeren, als iets dat nu eenmaal bij het leven hoort.

Grenzen en wensen

Seksueel geweld zorgt voor een enorme wirwar aan gevoelens die heel hard binnenkomen. In stressvolle of spannende situaties blijven overlevers daardoor vaak wat weg bij echt voelen. Hun hoofd neemt het dan over en gevoelens blijven verstopt. In gevaarlijke situaties kan dat ervoor zorgen dat lichamelijke en emotionele alarmbellen niet of te laat gevoeld worden.

Zelfbeeld

Seksueel geweld kan zorgen voor een negatief zelfbeeld. Dit kan het vervolgens voor overlevers lastig maken om voor zichzelf op te komen en grenzen te stellen, of ertoe leiden dat zij meer behoefte hebben aan liefde en erkenning, wat hen kwetsbaarder maakt voor mooie woorden. Bij sommige slachtoffers is het zelfbeeld zo vervormd dat overlevers het gevoel krijgen dat zij misbruik of geweld verdiend hebben, en zich er dan gelaten aan overgeven.

Eenzaamheid

De eenzaamheid van overlevers kan verpletterend zijn en kan ervoor zorgen dat zij zich terugtrekken. Dit isolement wordt, als reactie op minder sociaal gedrag, geregeld nog eens versterkt door pesterijen op school of werk. Dit zorgt dan niet alleen voor her traumatisering maar werkt ook nieuw misbruik in de hand. Overlevers die minder ervaring hebben met gezonde relaties en respectvolle omgang, herkennen ongezonde relaties minder goed. En een klein sociaal netwerk zorgt voor een grotere afhankelijkheid van de mensen die er wel zijn.

Biochemische invloed

O biochemisch niveau is er nog een factor gevonden die meespeelt in het risico op herhaling van misbruik. Het gaat om een chemische reactie in het lichaam, waarbij herhaling van een eerder trauma zorgt voor aanmaak van een stof die een rustgevende werking heeft. Vergelijk het met iemand die absoluut niet meer wil roken maar toch een sigaret opsteekt om even de rust te voelen van niet vechten tegen de onrust. Deze lichamelijke reactie kan ervoor zorgen dat overlevers van misbruik actief seksuele contacten opzoeken die de situatie van het geweld weerspiegelen. Drank en drugs Veel studies zoeken de kwetsbaarheid voor herhaling van misbruik bij mechanismen en reacties bij de overlever zelf, maar er zijn ook andere theorieën. Het vaak grotere drank- en drugsgebruik van overlevers kan bijvoorbeeld leiden tot situaties waarin seksueel geweld opnieuw plaatsvindt. Daarmee heeft herhaling van misbruik dus niet per se te maken met slachtofferschap an sich, maar is het eerder een gevolg van de manier waarop overlevers omgaan met het onderdrukken van die herinnering.

Transgenerationeel geweld

Een genogram kan helpen om relaties binnen families in kaart te brengen. Dit kan een goede ingang zijn voor een gesprek met je lief over familie-invloeden. Zo kan ook van generatie op generatie overgedragen kwetsbaarheid beter inzichtelijk worden. Daarbij kan een trauma van ouders en andere familieleden doorwerken in de opvoeding en omgangsvormen.

Vaak wordt het beeld geschapen dat slachtoffers zelf dader worden. Maar dit is nog te weinig onderzocht, en de onderzoeken die er wel zijn, laten zien dat dit slechts voor een minderheid geldt.

Het doorbreken van de ketting van geweld is belangrijk, maar die ketting is niet per definitie heel sterk: veel mensen die in moeilijke situaties zijn opgegroeid zijn sterk en weerbaar.

Een ander geluid over transgenerationeel geweld komt uit de meer spirituele hoek. Hier is onder sommige de overtuigingen dat trauma’s op een energetisch niveau van generatie op generatie kunnen worden doorgegeven, waardoor jongere generaties de pijn van hun ouders en grootouders letterlijk kunnen voelen en met zich meedragen.

De impact in kaart brengen

Omdat seksueel geweld op veel verschillende manieren doorwerkt in het leven is het moeilijk om de totale impact ervan echt te overzien. Mariël Groenen gebruikt in haar boek ‘De impact van incest op alle levensgebieden’ het levenswiel om dit voor zichzelf helder te krijgen. Daarin besteedt ze aandacht aan de impact op de verschillende gebieden van familie, levenspartner, eigen gezin, vriendinnen/vrienden, vrije tijd, carrière, financiën, huis/ leefomgeving, vitaliteit en persoonlijke ontwikkeling.

Door samen met je lief het levenswiel in te vullen kunnen jullie inzichtelijk maken hoe het geweld doorwerkt op verschillende gebieden. Movisie heeft een mooie handleiding ontwikkeld om daarover samen het gesprek aan te gaan. Omdat dit in kaart brengen de impact tastbaar maakt, kan dit emotioneel best zwaar zijn. Het kan dan ook verstandig zijn om daarbij ondersteuning te zoeken van een professional.

Terugkijken op eerder seksueel contact

Het is goed om nieuwsgierig samen terug te kijken op jullie seksleven. Daarbij is het belangrijk dat jullie je beide open en kwetsbaar opstellen. Het is fijn om dit rustig aan te doen en te werken aan een veilige omgeving waarin jullie allebei open kunnen delen. Ga daarbij het gesprek aan over zaken zoals jullie eerdere seksuele contacten, betekenisgeving, jullie verlangens en frustraties.

Wanneer jullie vertellen over jullie seksuele omgang kan blijken dat je geliefde eerder is vreemdgegaan. Ivonne Meeuwsen spreekt in haar boek Partners in Beeld over “normaal gaan”. Zij ziet, net als veel andere auteurs, dat overlevers opvallend vaak op zoek gaan naar vluchtige seksuele contacten buiten hun relatie.

Hoewel de redenen van vreemdgaan natuurlijk voor iedereen anders zijn, wordt een aantal verklaringen vaak genoemd. Vreemdgaan kan ingegeven zijn door een behoefte het trauma te herbeleven met een andere uitkomst. Het kan zijn dat seks zijn betekenis heeft verloren, dat het als ruilmiddel wordt ingezet of gewoon als weinig impactvol wordt ervaren. Maar vreemdgaan kan ook worden ingezet om de partner jaloers te maken en uit te testen of die wel zal blijven. Een zachtere verklaring is dat overlevers een enorme behoefte hebben aan lichamelijk contact, maar dat intimiteit met hun partner te kwetsbaar voelt. Simpele seks zonder emotionele connectie kan dan voelen als een veilig alternatief.

[/av_textblock]