[av_textblock size=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” font_color=” color=” id=” custom_class=” template_class=” av_uid=’av-l38ixm8d’ sc_version=’1.0′ admin_preview_bg=”]

ORIËNTEREN OP DE BEHOEFTEN

Wanneer je samen een roerige tijd in gaat, is het fijn om te bespreken wat je allebei nodig hebt om hier doorheen te komen. Vaak weet je dat nog niet van tevoren, en zeker voor je lief is het nu lastig om toekomstige behoeften al te verwoorden. In dit hoofdstuk helpen we jullie met het stellen van de juiste vragen en kennis over enkele zaken die aandacht vragen.

Jullie behoeften in kaart brengen

In de zoektocht naar jullie wensen en behoeften heb je openheid en nieuwsgierigheid nodig. Een leuke, leerzame en verbindende manier om daarmee aan de slag te gaan is door elkaar vragen te stellen. Daarbij is het leuk om elkaar op zoveel mogelijk verschillende manieren te bevragen.

Dat kan ook op een laagdrempelige manier door de ander te vragen alles op te noemen waarnaar die verlangt; van een vliegtuig tot een goudvis en van tekentalent ontwikkelen tot een luisterend oor krijgen. De ander schrijft dit op en leest het daarna rustig hardop voor. Het kan bijzonder verbindend werken om de eigen verlangens uitgesproken te horen worden. Het maakt ook dat doelen haalbaarder voelen en dat je beide ruimte krijgt om wensen en verlangens uit te spreken op een niet bedreigende manier. Bovendien is het een fantastische manier om erachter te komen waar je je lief in de toekomst blij mee kan maken.

Ook zou je het levenswiel er weer bij kunnen pakken, en samen invullen wat jullie voor ieder gebied verlangen. Je kan dit dan twee keer doen: één keer voor jullie huidige situatie en één keer voor jullie gewenste toekomst. Deze ingevulde wielen zullen rust brengen, omdat ze duidelijk maken waar jullie nu staan en dat er tijd is om op verschillende gebieden verandering aan te brengen.

Wat je lief zeker nodig heeft

In het aangaan van de heling van seksueel geweld zijn er een aantal zaken die ondersteuning kunnen gebruiken. Of je dit allemaal ook kan en wil bieden is uiteraard aan jou.

Wat je lief in deze tijd sowieso goed kan gebruiken is dat je kan troosten, en positief reageert op kwetsbaarheid. Dat je er bent en blijft als er verdriet en pijn naar boven komt, ook als dat leidt tot boosheid, overprikkeling of persoonlijke aanvallen. Dat je lief je kan vertrouwen, en dat je geregeld je liefde uitspreekt. En waarschijnlijk het belangrijkste van alles is dat jullie in gesprek blijven.

En richting jezelf is het nodig dat je weet en blijft voelen dat je lief van je houdt, ook als het niet uitgesproken wordt, ook als je weg wordt geduwd, en zelfs als je lief daar zelf even niet bij kan. Dat je accepteert dat ook jij een moeilijke tijd tegemoetgaat, en dat het oké is om soms ook niet oké te zijn. En heel belangrijk is het dat je jouw eenzaamheid, uitzichtloosheid, stress en paniek wel uitspreekt, maar niet de verantwoordelijkheid bij je lief legt.

De relatie met het lichaam

Wat je lief nodig heeft is tijd en ruimte om de relatie met het eigen lichaam te herstellen. Daarbij is het belangrijk om nieuwsgierig en vrij op ontdekkingstocht te kunnen gaan. Dat kan uiteindelijk via aanraking en seksuele intimiteit. Maar het gaat eerst om weer – of beter – te leren voelen. Voor wie menstrueert kan een mooie ingang naar het lichaam zijn om bewuster stil te staan bij de cyclus. Voor mannen is bewuster eten en drinken vaak een goede ingang naar groter bewustzijn van het lichaam. De liefdevolle aandacht voor het eigen lijf zal ook positief doorwerken in de rest van jullie leven.

Zelfzorg en houvast

Er komt de komende jaren veel op jullie af. Dat is allemaal een stuk beter te dragen als jullie fit zijn. Slapen, sporten en gezond eten is daarom extra belangrijk. Net als ontspanning, contact met vrienden en tijd voor jezelf. Wat hierin werkt en wat jullie allebei nodig hebben verschilt en zal ook veranderen. Het kan goed werken om een ‘energiedagboek’ bij te houden, waarin je iedere dag schrijft wat energie kostte en wat energie gaf. Dat kunnen grote zaken zijn maar ook hele kleine. Dit dagboek kan zorgen voor meer kennis over jezelf en over je lief, en het kan als naslagwerk dienen in een lastige periode. Dit dagboek kan zorgen voor meer kennis over jezelf en over je lief, en het kan als naslagwerk dienen in een lastige periode.

De dader confronteren

De confrontatie met de dader is een belangrijk, persoonlijk en zwaar proces. Het kan helpen om de echte dader te confronteren. Maar dat is niet de enige manier. De confrontatie kan ook zijn met alleen het beeld en de herinnering. Het is belangrijk om hier met je lief rustig en met een open blik het gesprek over aan te gaan, en de keuze vooral aan hen te laten. Als partner kan je daarin het beste dus wat afzijdig blijven, hoe lastig dat ook is. Je lief zal voor zichzelf moeten opkomen. Dit proces kan je niet forceren en moet je dus zekere niet overnemen.

Als je lief besluit om de confrontatie aan te gaan, kan dat op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door het schrijven van een brief, die al dan niet verstuurd wordt, of in een persoonlijke ontmoeting. . Het is wel verstandig dat daar dan ook iemand anders bij aanwezig is. De herstelbemiddelingsorganisatie Perspectief kan daarbij ondersteunen. Slachtoffers van seksueel geweld kunnen kosteloos gebruikmaken van hun diensten.

Eventuele juridische stappen

Na seksueel geweld is het goed om naar de politie te gaan, maar die drempel is vaak hoog. Het kan helpen om iets te weten over het proces en de mogelijkheden. Als je lief naar de politie gaat zal er eerst een verkennend gesprek plaatsvinden. Daarna pas hoeft te worden besloten of er een officiële melding gemaakt wordt. Zo ja, dan volgt een tweede gesprek, waarna de dader wordt nagetrokken en de naam in het systeem wordt ingevoerd. Wanneer er eerdere meldingen, aangiften of veroordelingen zijn, dan komen die hierbij naar boven.

Het juridische traject van vervolging is lang en zwaar en de mensen met wie je te maken krijgt, zijn niet altijd traumagevoelig. Zorg daarom voor genoeg rust en ondersteuning rond de belangrijkste contactmomenten.

Intimiteit en consent

Als het gaat om intimiteit heeft je lief de komende jaren waarschijnlijk vooral behoefte aan rust en duidelijkheid. Wat jullie seksueel contact in de komende weken, maanden en jaren daarbij vooral nodig heeft is aandacht voor consent. Consent is het Engelse woord voor ‘toestemming’ maar wordt in deze context beter vertaald met ‘afstemming’.

Consent betekent dat je communiceert en elkaar doorlopend bevraagt. Tijdens seks doen de meeste mensen dat vooral non-verbaal, met een blik, een glimlach of een uitnodigende armbeweging. Het probleem daarbij is dat deze communicatie makkelijk anders geïnterpreteerd kunnen worden. Het is daarom goed om veel meer uit te gaan spreken. Of beter nog: ook nonverbaal blijven communiceren en daarbij uit te spreken wat je bedoelt.

Dit praten over intimiteit, verlangens en seks moet je waarschijnlijk oefenen. Het kan fijn zijn om die gesprekken in het begin te oefenen in een niet erotisch geladen setting. Samen op de bank, tijdens het eten of op het balkon, zonder de ‘dreiging’ van seks is het vaak makkelijker om te praten over verlangens en gevoelens. Later kan dat gesprek zijn weg weer vinden naar meer intieme plekken.

Wanneer je je lief echt om ‘enthousiaste consent’ vraagt, kan je antwoorden krijgen waar je misschien van schrikt. Het kan gebeuren dat je lief plotseling een muur van grenzen optrekt. Dat is heel normaal, kan nodig zijn en is zelfs positief: het betekent dat je lief het eigen lijf en het eigen genot aan het terugnemen is. Dat is nu lastig voor jou, maar het is een noodzakelijke stap om zich later weer echt te kunnen geven, ook aan jou.

STEUNFIGUREN ORGANISEREN

Het is belangrijk dat jullie allebei nadenken over mensen die voor jullie klaar kunnen staan: steunfiguren. Jij kan je lief niet in alles ondersteunen, net zoals je lief er niet in alles voor jou kan zijn. Jullie gaan allebei een eigen, intens proces doormaken en het is belangrijk dat je daarin allebei een eigen vangnet organiseert. In dit hoofdstuk bespreken we wie je kan helpen en hoe je dat het beste kan organiseren.

Jouw rol als steunfiguur

Als partner kan je je verliezen in de emotionele, financiële, lichamelijke en praktische ondersteuning van je lief. Er zullen tijden kunnen zijn dat de relatie in stand houden als een voltijd baan aanvoelt. En je zal jezelf af en toe voorbij lopen. Het is daarom belangrijk om voor jezelf op te komen en grenzen te stellen. Als je geen grenzen stelt, gaat je lief er op een gegeven moment op rekenen dat je alles doet en blijft doen. Die verwachting zorgt ervoor dat je vervolgens altijd te kort zal schieten. Als je jouw grenzen aangeeft kan dat vooral in het begin zorgen voor boosheid en teleurstelling bij je lief, maar dat gaat over. Op de lange termijn brengen grenzen vooral duidelijkheid en daarmee rust.

Als partner leer je met vallen en opstaan om met deze nieuwe situatie om te gaan. Het is belangrijk om daarbij regelmatig te reflecteren op je eigen gedrag. Dit kan je met vrienden doen maar het is ook goed om daar professionele ondersteuning bij te zoeken, bijvoorbeeld in de vorm van een coach, een therapeut, een vertrouwenspersoon of een ervaringsdeskundige.

Loslaten

Als partner zal je in de loop van het proces steeds vaker een stap opzij moeten doen. Jij kan soms, juist door je nabijheid, niet degene zijn die de steun en rust kan brengen die nodig is voor groei. Het kan dan gebeuren dat je je buitenspel gezet voelt, en dat kan zwaar zijn. Al helemaal als naar jou het verdriet en de boosheid gaan, en naar anderen het plezier en het vieren van successen. Het helpt om te proberen dit te zien als iets dat je lief vóór zichzelf doet, en niet tégen jou. De ruimte die jij hiervoor maakt stelt je geliefde in staat om controle terug te nemen over zichzelf en het leven.

De juiste ondersteuning organiseren

Het is goed om de tijd te nemen om samen in kaart te brengen welke mensen jullie nu en in de toekomst om hulp kunnen vragen. Bijvoorbeeld voor advies, emotionele steun, gezelschap of praktische hulp. Als het lastig is om mensen te bedenken kan het helpen om terug te kijken en je af te vragen met wie je het fijn vindt om te praten, met wie je je verbonden voelt, of wie weleens hulp heeft aangeboden. Je kan deze ‘steunfiguren’ mooi in kaart brengen met een ecogram, waarin je mensen en organisaties noteert en koppelt aan specifieke hulp.

Over het algemeen vinden mensen de meeste emotionele steun bij vrienden, partners, counselors en therapeuten. Voor praktische steun is familie vaak de eerste keus. Gezelschap kan je goed vinden bij vrienden, sportclubs en andere ‘gesloten’ gemeenschappen. En advies en informatie is goed online te vinden en bij de vele organisaties die zich bezighouden met seksueel geweld en de impactgebieden.

Als jullie deze aanpak volgen, zorg dan dat het niet blijft bij een ingevuld schema. Zoek contact met de mensen die je hebt verzameld en bespreek je gedachten, vragen en overwegingen. Vraag of ze inderdaad in staat en bereid zijn om jullie, wanneer nodig, te ondersteunen. Ook voor hen kan het moeilijk zijn om grenzen aan te geven en het is dus belangrijk om hen hierbij te helpen. Zorg voor open gesprekken en geef de ander ruimte om daarin mee te gaan of niet. Het delen van je eigen onzekerheden en worstelingen kan daarbij helpen.

Ondersteuningscirkels en ‘peer support’

Er zijn allerlei mogelijkheden om ook buiten het eigen netwerk om hulp te vinden. Vooral voor vrouwen zijn er veel bijzondere vormen van ondersteuning te vinden. Dat kan op sociale media, waar je allerlei landelijke, stedelijke en themagebonden vrouwengroepen en ‘sister circles’ kan vinden. Deze groepen zijn er om elkaar te inspireren en ondersteunen. Maar ook fysiek zijn er allerlei vrouwencirkels, rode tenten of vollemaanbijeenkomsten.

Voor mannen staat dit nog in de kinderschoenen, maar met goed zoeken is er ook van alles te vinden. Het gaat dan vaak om mannencirkels of mannenwerk, waar mannen elkaar in kwetsbaarheid in een veilige context online en offline ondersteunen.

Lotgenotencontact

Lotgenotencontact is belangrijk voor het succesvol verwerken van een trauma. Het is belangrijk voor heling dat gevoelens die je deelt niet alleen aangehoord en ontvangen, maar ook emotioneel begrepen worden. Lotgenoten kunnen dat als geen ander. Tegelijkertijd is het natuurlijk ook zwaar om de verhalen van anderen aan te horen, al helemaal als alles in het leven al zwaar voelt.

Bij lotgenotencontact wordt open gedeeld en gesproken over de impact van seksueel geweld. In de groepssessies worden persoonlijke verhalen gedeeld, aangehoord, vergeleken en daarmee genormaliseerd. Identiteit vormt zich rond verhalen, en het delen van persoonlijke ervaringen kan helpen om een verhaal te formuleren dat bijdraagt aan nieuwe identiteitsvorming. Daarbij ontstaat binnen dergelijke groepen vaak een liefdevolle band tussen mensen, die ook helend kan werken.

Georganiseerd logenotencontact doorloopt vaak een vergelijkbaar proces. Dit begint altijd met kennismaking en aandacht voor het bouwen van vertrouwensbanden. Daardoor ontstaat een veilige ruimte waarin deelnemers vrij kunnen delen. Dit delen zorgt voor herkenning, en voor het gevoel dat de groep elkaar begrijpt op een manier die buiten die bubbel niet vanzelfsprekend is. Daardoor worden gesprekken persoonlijker en kwetsbaarder en verandert de relatie tussen de deelnemers en ook de relatie van deelnemers met zichzelf. Lotgenoten krijgen steeds meer ruimte voor nieuwe gevoelens, gedachten en ervaringen, en doordat de groep zich in elkaar herkent, verdwijnt het gevoel van eenzaamheid dat overlevers vaak hebben. Dit werkt door in een positiever en hoopvoller wereldbeeld. Doordat deelnemers meer verbinding en zelfbewustzijn ervaren, ontstaat er ook meer ruimte voor andere mensen, ook buiten de lotgenotengroep. Al deze inzichten en het nieuwe wereldbeeld worden vervolgens ook meegenomen naar huis en naar het verdere leven.

Patiëntenverenigingen

Verschillende organisaties bieden ook ondersteuning. Hoewel er geen patiëntenvereniging is voor overlevers van seksueel geweld, zijn er wel allerlei organisaties actief rond de gevolgen ervan. Bijvoorbeeld rond eetproblemen, angststoornissen, dissociatie of depressie.

Deze verenigingen kunnen op veel manieren helpen. Vaak hebben zij ook een hulplijn en lotgenotengroepen. Deze organisaties hebben bijna altijd ook ruimte voor ervaringsdeskundigen en andere vrijwilligers om zich in te zetten. Het kan fijn zijn voor zowel jou als je lief om zo uiteindelijk ook andere mensen te kunnen helpen. Hoewel er nog geen overkoepelende lotgenotenvereniging is voor slachtoffers van seksueel geweld, zijn er diverse organisaties die ondersteuning bieden, zoals Blauwe Maan, Stichting Seksueel Geweld, #Youtoo en Stichting Misbruikt!

Cliëntondersteuning

Er komt in het proces van alles op jullie af. Daarom kan het fijn zijn om cliëntondersteuning in te schakelen. Zij kunnen helpen bij het in kaart brengen van jullie behoeften en van de mogelijkheden om daarin te voorzien. Zij kunnen helpen op diverse gebieden: zorg en ondersteuning, jeugdhulp, participatie, onderwijs, welzijn, wonen, werk en inkomen, en nog veel meer. Cliëntenondersteuning is gemeentelijk georganiseerd, waardoor er veel kennis is over lokale hulp en zorg en hoe die is ingericht. Behalve kennis hebben cliëntondersteuners soms zelf ook ervaringsdeskundigheid op bepaalde thema’s.

Een gratis digitale tool die veel stress kan wegnemen is Samen1Plan. Dit is een door cliënten zelf beheerde omgeving waar de diverse betrokkenen toegang krijgen tot voor hen nodige en waardevolle informatie. Bijvoorbeeld behandelplannen, hoe de hulp verloopt, afspraken en een gedeelde agenda. Via Samen1Plan kan de samenwerking tussen de verschillende hulpverleners, je lief en jou als partner makkelijker en efficiënter worden.

Crisisinterventies

Het verdriet en de pijn die je lief voelt kan bij vlagen zo heftig zijn dat er sprake is van de wens om een einde te maken aan het leven. Hoe pijnlijk dat ook is, het is belangrijk om hier niet van weg te kijken. Ondersteuning en hulp kan dag en nacht worden ingeroepen via de 113-hulplijn. Ook voor partners heeft 113 handvatten voor hoe je wel en niet moet omgaan met de suïcidegedachten van je lief.

Crisisinterventies kunnen ook nodig zijn bij depressie, angststoornissen of schizofrenie. Hierover, en ook over suïcidale gedachten, kan ook kosteloos contact worden opgenomen met MIND.

Coaching of buddy’s

Een coach of buddy kan van grote waarde zijn als rustpunt. Dat kan gaan om de verwerking in het algemeen maar ook meer specifiek over werk, relatie, persoonlijke groei of seksualiteit. Speciaal voor slachtoffers die wachten op behandeling en professionele opvang is in 2020 de Stichting Together We Rise opgericht, die brede persoonlijke ondersteuning biedt voor overlevers op het moment direct nadat zij hebben verteld over een ervaring met seksueel geweld.

Een vertrouwenspersoon voor jou

Als partner of als naaste kan je een beroep doen op een familievertrouwenspersoon, die je kan helpen om te gaan met allerlei uitdagingen. Daarvoor is geen toestemming nodig van je geliefde, al is het natuurlijk wel goed om daar open over te zijn. Ondersteuning van een vertrouwenspersoon kan zonder verwijzing en kosteloos aangevraagd worden als er GGZ-problematiek speelt. Een vertrouwenspersoon kan GGZ-informatie, advies en ondersteuning geven. Zij luisteren naar jouw verhaal en kunnen met je meedenken. Zij kunnen ook helpen bij het contact leggen met hulpverleningsorganisaties.

Ondersteuning voor steunfiguren

Aan jou als partner wordt meestal weinig tot geen ondersteuning aangeboden. En ook jullie omgeving zal zich in eerste instantie vooral op je geliefde richten. Het is daarom belangrijk om zelf actief naar hulp op zoek te gaan. Veel partners doen dit niet omdat zij hun situatie vergelijken met die van hun geliefde en dan concluderen dat die het veel zwaarder heeft en dat zelf om hulp vragen dus aanstellerig zou zijn. Maar dat is onterecht, want ook jij krijgt het zwaar en daarbij zal ook je geliefde de komende tijd nog extra op je leunen.

‘Peer support’ voor partners waren in de jaren ‘80 en ‘90 sterk in opkomst, maar dit heeft niet doorgezet. Gelukkig komen er de laatste jaren wel steeds weer meer partnergroepen waar steun, inspiratie en verbinding gevonden kan worden. Deze groepen kunnen het isolement van partners doorbreken en hen inspireren. Deze ondersteuning wordt onder andere door Mariël Groenen en Ivonne Meeuwsen geboden; maar zij zijn niet de enige.

Intimiteit bespreken

Het kan vreemd voelen om met anderen over seks te praten, maar dat is toch belangrijk in deze periode. Frustraties over intimiteit kunnen een allesoverschaduwende blokkade worden in jullie relatie, en daar wil je juist van af. Wanneer je je vragen, verdriet en onzekerheden hierover niet deelt, bestaat de kans dat die een eigen

leven gaan leiden. Om je relatie en het proces van je lief daar niet mee te belasten, is het goed om hier juist met anderen over te spreken. Het is fijn als mensen op afstand met je meedenken, en je misschien nieuwe en helpende inzichten geven. Maar het helpt vaak ook al om het te delen en gehoord te worden in jouw behoeften en verdriet.

Neem je lief hier wel in mee en laat vooraf weten met wie je over jullie seksuele uitdagingen in gesprek gaat. Openheid is daarbij een absolute voorwaarde, want in deze roerige tijden kan alles wat met seks en intimiteit te maken heeft extreem gevoelig liggen.

PROFESSIONELE ONDERSTEUNING ORGANISEREN

Het meeste werk dat je lief verzet zal thuis gebeuren. Daar wordt de meeste tijd doorgebracht en daar is het, als het goed is, veilig. Het is ook de plek waar jij als partner het proces kan ondersteunen. Maar thuis is niet de plek waar therapie moet plaatsvinden. Als partner kan je heel veel doen, maar je kan en moet nooit therapeut en hulpverlener worden. Jij bent partner en geliefde en dat is de rol waarin je het meeste kan betekenen. In dit hoofdstuk bespreken we een aantal therapieën die ondersteuning bieden op verschillende gebieden.

Aanbod voor je geliefde

Er zijn veel aanbieders van waardevolle hulp. Help je lief om daar uit te kiezen, inspireer en enthousiasmeer, maar laat het daar dan bij. Het is niet aan jou om hier actie op te ondernemen. Hoe meer dit een vrije keuze voor je lief is, hoe meer die de eigen kracht kan voelen en hoe sneller de heling zal gaan.

Het is aan te raden om in de loop van het proces gebruik te maken van verschillende therapieën en hulpaanbieders, met afwisselend aandacht voor de psychische, sociale, lichamelijke en seksuele heling. Daarbij kan je denken aan gedragstherapie om patronen te doorbreken, systeemtherapie om een andere plek in te nemen in sociale situaties, energiewerk om het lichaam tot rust te brengen en een seksuoloog om mee te kijken naar veilige manieren om weer intiem te worden.

De belangrijkste indicatie voor het succes van een behandeling, is de klik met de ondersteuner. Een therapie kan nog zo passend zijn, als de klik met de behandelaar of therapeut er niet is, is het verstandig om verder te zoeken. Met wie je lief een klik voelt is heel persoonlijk en kan ook veranderen tijdens het proces. Door het gesprek hierover te blijven voeren kan je helpen om de juiste keuzes te maken en eventueel bij te sturen.

Brede ondersteuning

Professionele ondersteuning hoeft niet altijd persoonlijk en één-op-één te worden gegeven. Er zijn vele ondersteuningsmogelijkheden die vrij toegankelijk zijn met één druk op de knop. Ook zijn online allerlei toolkits te vinden en te downloaden, die kunnen ondersteunen in het proces om hier samen doorheen te komen. Een selectie hiervan is in deze toolkit opgenomen.

Therapievormen

Therapie helpt niet als de verkeerde zaken worden behandeld. Helaas gebeurt dat vaak, omdat therapeuten terughoudend zijn in het informeren naar, en aanpakken van, seksueel trauma. Met tot gevolg dat mensen soms jaren therapie volgen zonder dat de kern van de zaak, het geweld, geadresseerd wordt. Dit leidt in veel gevallen tot GGZ-moeheid en weerstand richting een nieuwe therapie. Als dat bij je lief het geval is, is het goed om te kijken naar alternatieven voor GGZ-ondersteuning. Tegelijkertijd is het ook belangrijk om het over die weerstand te hebben. Het zou natuurlijk zonde zijn als slechte ervaringen uit het verleden waardevolle ondersteuning nu in de weg gaan staan.

Lichaamsgericht werken (creatief en energetisch)

Trauma zit niet alleen in het hoofd, maar ook en misschien wel juist in het lichaam. Het trauma aangaan betekent dus ook aan de slag gaan met het eigen lijf. Dat kan heel laagdrempelig met bijvoorbeeld dans, yoga of meditatie. Maar het kan ook via allerlei lichaamsgerichte therapieën.

De bekendste hiervan is haptonomie, een alternatieve therapie om denken, voelen en doen weer meer met elkaar in balans te brengen. Daarbij wordt directe aanraking gebruikt om gevoelsvermogen en lichaamsbesef te vergroten.

Een andere lichaamsgerichte therapievorm is creatieve lichaamsgerichte therapie. Daarin wordt gewerkt met elementen als ademhaling, stembevrijding, beweging en dans. Of energetische lichaamsgerichte therapie met aandacht voor energiehuishouding door onder andere massages en aanraking.

Systeemtherapie

Systeemtherapie is een vorm van gezins- en relatietherapie. Tijdens de behandelingen wordt gekeken naar het geheel van sociale verbindingen waarbinnen de cliënt zich bevindt. Dit kan zijn de relatie tot de dader, tot de omgeving en de ouders, maar ook tot jou als geliefde. Familieopstellingen en innerlijk kindwerk worden hierbij vaak ingezet. De zachtheid die iemand eerder niet ontvangen heeft, kan dan bijvoorbeeld worden opgezocht en worden uitgesproken en gevoeld. De ongezonde verbindingen met daders, omstanders en de oordelen uit de omgeving kunnen ook worden bezien, geplaatst, en daarmee ontdaan worden van een deel van hun zwaarte.

Een bijzondere en vaak op een diep niveau troostende aanpak is dierenondersteuning. Daarbij kan bijvoorbeeld met paarden worden gewerkt aan persoonlijkheidsontwikkeling en affectregulatie.

(Cognitieve) gedragstherapie

Bij gedragstherapie ligt de nadruk op het aanleren en oefenen van nieuw gedrag. Via gedragsverandering ondersteund het nieuwe betekenis. Gedragstherapie wordt vaak samen met cognitieve therapie aangeboden. Bij cognitieve therapie is ook aandacht voor de gedachten en overtuigingen achter het gedrag.

Exposure-therapie is een vorm van gedragstherapie die patiënten blootstelt aan zaken waar ze gevoelig voor zijn. Door dit gecontroleerd te doen, kunnen emotionele blokkades en niet-helpende reacties worden verminderd. EMDR is een veelgebruikte ‘desentiviserende’ exposure-therapievorm.

EMDR

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is erop gericht om emotioneel ruimte te maken zodat heftige gevoelens minder stress veroorzaken. EMDR is dus niet een behandeling die het trauma verwerkt, maar een behandeling die het gewicht van het trauma afhaalt, zodat je daarna beter aan het trauma kan werken. In Nederland heeft EMDR in de laatste jaren een enorme opmars gemaakt. Er zijn vele positieve reacties maar ook kritische geluiden.

In België wordt EMDR pas na een aantal gesprekssessies ingezet, waardoor het altijd in een emotioneel veilige setting plaatsvindt. In Nederland kan EMDR al bij een eerste of tweede ontmoeting ingezet worden. Ook zijn er uit de meer lichaamsgerichte hoek signalen dat, vooral na intense EMDR, overlevers soms moeilijk nog bij de pijn van het trauma kunnen komen. Hierdoor kan tijdens meer lichaamsgerichte therapieën lastiger connectie gemaakt worden met het lijf, wat op zijn beurt het doorvoelen en loslaten van het trauma kan bemoeilijken.

Maar wanneer er bewust mee om wordt gegaan kan deze vorm van therapie enorm helpen en de ruimte maken die nodig is om de heling aan te gaan. Het is dan ook niet verrassend dat de meeste mensen met PTSS-verschijnselen gebruikmaken van EMDR-behandelingen.

Psychotherapie

Een psychotherapeutische behandeling kent een vaste systematiek, maar kan niettemin op vele manieren worden aangeboden. Bijvoorbeeld als individuele psychotherapie, groepspsychotherapie of als systeembehandeling. De basis bestaat uit gesprekken waarin stappen worden gezet richting een beter begrip, om vanuit daar veranderingen in te zetten om meer

controle te krijgen over het eigen leven. Een behandeling kan kortdurend zijn, maar kan ook maanden of jaren duren.

Psychodrama en traumaseksuologie

Psychodrama en traumaseksuologie kijken naar de complexe schade die seksueel misbruik aanricht. Onverwerkte schade kan dan worden uitgespeeld in een gecontroleerde omgeving, waarbij gesprekken en spelelementen elkaar afwisselen. Daarbij is aandacht voor zowel persoonlijke relaties als sociale structuren en individuele beleving. Onder de bezielende leiding van Peter John Schouten is deze aanpak de laatste jaren verder verfijnd en ook steeds breder beschikbaar geworden.

Diverse intensieve programma’s

Terwijl in Duitsland de opvang van overlevers van seksueel geweld bijna altijd integraal en intern is, is dat in Nederland een uitzondering. Helen van seksueel geweld is in Nederland meestal een persoonlijke reis die mensen zelf moeten uitstippelen en organiseren. Toch is dit niet altijd zo. Ook in Nederland is er een aantal programma’s die integrale ondersteuning bieden, gericht op bredere heling.

Verassende behandelmethodes

Binnen de traumabehandeling wordt altijd gezocht naar nieuwe en betere behandelmethodes. Sommige hiervan zijn uitgebreid getest andere zijn nog in ontwikkeling. Of dit de behandelingen van de toekomst worden, moet nog maar blijken maar er zijn interessante ontwikkelingen waarvan het leuk is om er hier een aantal te noemen. Zoals DBS (Deep Brain Stimulation), waarbij depressie behandeld wordt met het stilleggen van bepaalde hersengebieden. Of MDMA, ook wel de vergeetpil genoemd, een behandeling die wordt ingezet bij ernstige PTSS. Virtual Reality Exposure-therapie wordt ingezet om de blootstelling aan triggers goed te controleren en op te voeren.

Zo biedt Psytrec Therapie een project waarin acht dagen lang gewerkt wordt aan verschillende zorggebieden. Voor zwaar trauma kan ook bij Body Talk worden aangeklopt, waar met een interdisciplinair team een op maat gemaakt programma kan worden samengesteld en doorlopen.

Alternatieve ondersteuning

Alternatieve ondersteuning is een verzamelnaam voor therapieën en behandelvormen die niet wetenschappelijk zijn onderzocht en werkend zijn bevonden en dus geen GGZ-stempel kunnen krijgen. Vaak werken zij vanuit een holistische blik, een deel zit wat in de spirituele hoek en werkt bijvoorbeeld met reïncarnatietherapie, dromen en kaartleggingen. Deze therapieën helpen cliënten om betekenis toe te kennen aan beelden, ideeën en herinneringen die opkomen. Deze methodes geven veel ruimte voor eigen betekenisgeving en kunnen helpen om zaken te verbinden die eerder nog losse elementen leken. De spirituele kaders bieden een setting waarbinnen vrijer kan worden geassocieerd, en meer wordt vertrouwd op de eigen intuïtie. Veel mensen halen hier steun en troost uit.

Medische ingrepen

Soms kan een medische ingreep een goede keuze zijn. Dat kan in de vorm van medicijnen of van een operatie. Wat ons betreft zijn medicijnen en operaties niet de oplossing, maar kunnen ze wel de ruimte maken die soms nodig is om de oplossing te vinden. Keuzes hierin zijn dan ook, net als alle andere keuzes, vooral persoonlijk.

Wanneer een trauma zorgt voor complicaties in het bekkenbodemgebied, is er hulp mogelijk van een bekkenbodemspecialist. Soms wordt daarbij gekozen voor een operatie die kan helpen om penetratie zonder pijn weer mogelijk te maken. Maar dit voelt als een laatste redmiddel omdat chiropractors, fysiotherapeuten en anderen vaak ook al veel kunnen doen om te helpen ontspannen.

Drie interventies

Naast therapie bestaan er ook verschillende interventie gerichte ondersteuningsprogramma’s. Er zijn drie interventies die ook voor je lief interessant kunnen zijn. Jullie kunnen daarbij zelf op zoek gaan naar een programma dat deze methodes gebruikt, of jullie er gewoon door laten inspireren.

Drie interventies

Het krachtenmodel (strengths model) helpt die zaken loslaten die niet helpend zijn. De methode ondersteunt bij het formuleren van levensdoelen en helpt mensen de kracht in zichzelf te ontdekken. Het model doorloopt vijf fases: contact maken en een helpende samenwerkingsrelatie inrichten; een krachteninventarisatie maken; doelen stellen en plannen maken; de benodigde hulpbronnen verwerven in de omgeving; en tenslotte in voortdurende samenspraak geleidelijk loslaten wat losgelaten moet worden.

Oplossingsgericht werken activeert het eigen oplossende vermogen en stelt allerlei soorten vragen:: doelvragen, schaalvragen, uitzonderingsvragen, welgemeende complimenten, kleine stap-vragen, wondervragen, coping-vragen, positieve re-labelingsvragen, competentievragen, relatievragen, concretiseringsvragen, normaliserende vragen, monitorvragen, evaluatievragen, afsluitvragen, vragen voor klagerige types en bezoekerstypes[HM1] . De interventie helpt bij nieuwe betekenisgeving en voor de ontwikkeling van nieuwe zienswijzen.

De systematische rehabilitatiegerichte handelingsinterventie (SHR) heeft drie doelen: het verbetering van de kwaliteit van leven, het versterken van kracht, en het omgaan met kwetsbaarheid. Daarbij ligt de focus op het versterken en vergroten van het sociale netwerk in zes stappen: een werkbare relatie opbouwen; informatie verzamelen; wensen formuleren en doelen stellen; een ondersteuningsplan schrijven; het plan uitvoeren; en het proces volgen, ervan leren, het evalueren en het bijstellen.

Ondersteuning voor jullie samen

Hulp voor jullie samen kan je natuurlijk vinden bij een gewone relatietherapeut. Maar het is daarbij dan wel belangrijk dat de behandelaar geschoold is in de opvang van stellen waar een seksueel trauma speelt. Er zijn talloze voorbeelden van partners die niet serieus zijn genomen en die in de loop van de sessies steeds

verder verwijderd raakten van hun geliefde. Het is belangrijk dat jullie een therapie samen kiezen en dat je er als gelijken in behandeld wordt.

Ondersteuning voor jou

Als partner is het niet altijd duidelijk welke hulp jij nodig hebt. Er is vaak sprake van traumabesmetting, vermoeidheid en moedeloosheid, wat maakt dat een heldere hulpvraag moeilijk te verwoorden is. Niets doen en rustig afwachten lijkt dan misschien de beste optie maar dat is het zeker niet. Dus alsjeblieft; zorg voor jezelf en organiseer je eigen professionele ondersteuning. Ook jij kan daarvoor kijken bij de therapievormen die we eerder hebben besproken.

Hulp bij intimiteit

Op het moment dat jullie er samen klaar voor zijn, kunnen jullie hulp zoeken bij een intimiteitscoach of seksuoloog. Die kan jullie samen en afzonderlijk helpen door te praten, maar ook door oefeningen te geven waar jullie thuis mee aan de slag kunnen. De Nederlandse Vereniging voor Seksuologen heeft op hun website een overzicht van seksuologen in Nederland, die je kan filteren op specialisatie in seksuele trauma’s.

Verder zijn er ondersteuners die gebruikmaken van de leer van de Tao, Kamasutra en Tantra, waarin voor zowel trauma als seksualiteit ruimte is. Deze verschillende scholen zien seksualiteit als een sterke levenskracht die raakt aan onze kern. De Tao biedt een zachte, spirituele benadering. De Kamasutra is vooral bekend als het ‘standjesboek’, maar is veel meer. In Nederland is Tantra van de drie het meest zichtbaar. Er zijn zowel online als offline veel beoefenaars, workshops, boeken en trainingen die je hierin wegwijs kunnen maken. En er zijn ook meerdere tantrascholen, waar in verschillende mate van nabijheid mensen elkaar ontmoeten. Bij dit alles is het belangrijk om voorzichtig te zijn zolang het trauma niet tot rust is gekomen.

[/av_textblock]